Derlem (corpus), dilbilimde bir dili belirgin dilbilimsel ölçütlere göre örneklemek amaçlı olarak o dile ait yazılı ve sözlü metinlerden seçilerek belirli standartlara göre düzenlemiş metin parçalarının bütünü (McEnery vd., 2006) olarak tanımlanabilir. Bir derlem için gerekli ölçütlerin başında ise oluşturulduğu dili örnekleyebilmesi (sampling) ve o dili temsil gücü (representativeness) gelir. Bunun yanı sıra belirli bir sınıra (finite size) sahip olması ya da olmaması (dynamic size), bilgisayarlarca okunabilir (machine-readable) bir yapıda hedef dili betimlemede ölçünlü bir başvuru kaynağı (standart reference) niteliği taşıması bir derlemin oluşturulmasında önemli ölçütlerdendir (McEnery ve Wilson, 2004).
Literatürde var olan biçimiyle derlemler içlemleriyle ve amaçlılıklarıyla koşut olarak çeşitlilik gösterir. Oluşturulan derlemler araştırma sorusuna bağlı olarak geliştirilmektedir. Örneğin: yazılı ve/ya sözlü içeriğe sahip ve belirli bir dilde dilsel çeşitliliği yansıtabilen BNC [British National Corpus) benzeri genel derlemler (general corpora); Guangzhou Petroleum English Corpus gibi petrokimya derlemi ya da The HKUST Computer Science gibi bilgisayar bilimleri derlemi benzeri özel alan derlemleri (specialized corpora); … International Corpus of English (ICE) benzeri eş süremli olarak dilsel veriler içeren eş süremli derlemler (synchronic corpora) …vb. (McEnery vd. 2006).
Bugün dilin doğal ortamlarından yazılı ve sözlü olarak derlenen verilerle kendine özgü kuram ve uygulamalarla ortaya koyulan sağlam kuruluşlu derlemler, özellikle dil öğrenimi ve öğretimi alanında sezgisel örnekçelerden ve ikincil verilerden yalıtılmış ‘gerçek zamanlı’ dilsel verileri içermesi bakımından dil çalışmalarına büyük katkılar sağlamaktadır.
Bu projenin amacı, bir özel alan derlemi [‘Türk Çocuk Yazını Derlemi (TÇYD)] oluşturmak ve oluşturulan bu derlem üzerinden ‘Türk Çocuk Yazını’nda dil öğretimi açısından öncelikli söz varlığını, çocuk yazını eserlerinin okunabilirlik ve yaşa uygunluk düzeylerini; çocuk yazını türlerinin sözcüksel çeşitlilik ve sözcüksel alan örüntülerini; biçimbirimsel, sözcükbirimsel ve sözdizimsel niteliklerini ve ayrıca çocuk yazını eserlerinin iç ve dış yapısal ögelerini bütüncül olarak ortaya koymaktır.
Bu çerçevede proje ile Türk Çocuk Yazını üzerine yürütülecek ileri düzey uygulamalar doğrultusunda alt araştırma soruları “1. Türk Çocuk Yazını’nda dil öğretimi açısından öncelikli söz varlığı nasıldır? 2. Türk Çocuk Yazını’nda eserlerin okunabilirlik düzeyleri nasıldır? 3. Türk Çocuk Yazını’nda eserlerin yaşa uygunluk düzeyleri nasıldır? 4. Türk Çocuk Yazını’nda sözcüksel çeşitlilik ve sözcüksel alan örüntüleri nasıldır? 5. Türk Çocuk Yazını’nda biçimbirimsel, sözcükbirimsel, sözdizimsel yapılar nasıldır? 6. Türk Çocuk Yazını iç ve dış yapısal ögeler açısından nasıldır?” olarak belirlenmiştir.
Alt araştırma sorularına bağlı olarak proje çıktılarının literatürde ‘Türk Çocuk Yazını’ üzerine yürütülmüş ayrıntılı bir çalışma olması nedeniyle önemli bir boşluğu doldurması öngürülmektedir. Öte yandan çevrimiçi (web) üzerinden araştırmacıların erişimine açılacak olan Türk Çocuk Yazını Derlemi’nin başta Türkçenin eğitimi-öğretimi olmak üzere çocuk yazını yazar ve yayıncıları, eğitimci ve araştırmacılar için önemli bir boşluğu dolduracağı, konuyla ilgili araştırmalara ulasal ve uluslararası yayın yapmak adına büyük katkılar sağlayacağı öngörülmektedir. Tüm bu nitelikler bakımında önerilen proje literatürde yöntem ve uygulama açısından bir ilk olma özelliği taşamaktadır.
36 ay süreyle yürütülecek olan proje üç aşamadan oluşmaktadır:
İlk aşamada Türkçe çocuk yazınına ait çeşitli türlerde metin parçaları [5846 numaralı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nun Madde 35 (1-4 Fıkralar), Madde 36, Madde 37.’de belirtilen hükümler çerçevesinde] (http://www.mevzuat.adalet.gov.tr/html/957.html) amacımıza uygun olarak proje için geliştirilecek yazılımlar aracılığıyla sayısallaştırılacak, bir veri tabanı uygulamasıyla biçimbirimsel, sözcükbirimsel, sözdizimsel olarak etiketlenebilir-işaretlenebilir hâle getirilecektir (1-3. Aylar).
İkinci aşamada, TÇYD’de çocuk yazınının okunabilirlik, yaşa uygunluk, sözcüksel çeşitlilik ve sözcüksel alan örüntüleri; biçimbirimsel, sözcükbirimsel ve sözdizimsel nitelikler ile iç ve dış yapısal özellikler açısından bilişim teknolojilerinden yararlanılarak araştırma konusu yapılacak ve derlem bu açılardan işlenecektir (3.-36. Aylar).
Üçüncü aşama ise elde edilen sonuçlar “Türk Çocuk Yazını Derlemi TÇYD” olarak sanal ortamda yayımlanacaktır.