TÜRKİYE TÜRKÇESİNDE SIFATLARIN EŞDİZİM SÖZLÜĞÜ

109K104- TÜBİTAK-SOBAG
TÜRKİYE TÜRKÇESİ SÖZ VARLIĞINDA SIFATLARIN EŞDİZİMLİLİĞİ
-Derlem Tabanlı Bir Uygulama-

English

AMAÇ

 

Dil araştırmaları, bilişim teknolojilerinin gelişimi sonucu, diğer tüm bilim dallarında olduğu gibi, bambaşka bir yönde ilerlemektedir. Batıda on yıllar önce başlayan ‘Doğal Dil İşleme’ (DDİ) çalışmaları, bugün, bir mühendislik alanına dönüşmüş bulunmaktadır. Her ne kadar Türkiye’de bu amaçla yürütülen çalışmalar son on yılda hız kazansa da, ‘bilgisayar destekli dil/dilbilim çalışmaları’ olarak da adlandırılan bu alanda, oldukça güvenilir ve hızlı erişilebilir dilsel bir ortamda, özellikle sözlükbilim ve sözdizim çalışmalarında, dilin kullanım özelliklerini belirlemek, ana dili ve yabancı dil öğretimine yönelik sıklığı yüksek yapıları ve kullanımlarını ortaya çıkarmak, vb. amaçlarla derlem (corpus) oluşturmak ve bunu işlemek başlıca çalışma konuları olarak karşımıza çıkmaktadır.

Projenin amacı bir sözcük türü olarak GTS’de yer alan sıfat tanımlı sözlük birimlerin ad tanımlı sözlük birimlerle ilişkiselliğini derlem tabanlı (corpus-based) bir uygulamayla ortaya koymaktır. Böylece, genelde dil özelde de Türkçede yoğun bir kullanıma sahip olan sıfatlar ve adların dizimsel ve anlamsal özellikleri belirlenmiş olacaktır.

Projenin amacı doğrultusunda erişilebilecek çıktıları şöyle sıralayabiliriz:

1. GTS’de yer alan sıfatların söz varlığında adlarla ilişkisellikleri ve anlamsal özellikleri belirlenmiş olacaktır. Gerektiğinde sıfatların madde içi tanımlarına yeni tanımlar eklenecek, bunu yaparken sıfatların derlemdeki anlam görünümleri dikkate alınacaktır. Böylece, GTS’de yer alan sıfatların derlem-denetimli bir dökümü oluşturulacaktır.

2. Sıfat-ad ilişkisellikleri değerlendirilirken onların bağdaşıklık ölçütleri içerisinde gerçekleşen yapılar olarak dizgede bir arada bulunmaları esas alınacaktır. Dizimsel olarak sıfatların adlarla olan eşdizimlilikleri belirlenecektir. Böylece, Türkçede sıfat-ad ve ad-sıfat ilişkisinde kavram alanları belirlenmiş olacaktır.  Örneğin, güzel, ağır, vb. sıfatlarla birlikte kullanılan adların ilişkisel birer listesi yapılmış olacaktır. Böylelikle, Türkçenin sıfat-ad ya da ad-sıfat ilişkisinde ortaya çıkan kavram haritaları oluşturulacaktır.

3. Türkçenin ana dili ve yabancı dil olarak öğretimi konusunda sıfat-ad ilişkiselliği temelinde var olan kullanım görünümlerinin ortaya koyulacağı bu çalışma ile sıklık temelli olarak dizinlerde ve ayrıca genel sıklık dizinlerinde sıfatlar ve adlar listelenerek gösterilecektir. Böylelikle, Türkçenin ana dili ve yabancı dil olarak öğretimi konusunda sıfat-ad ilişkiselliği temelinde var olan kullanım görünümleri sıklık temelli olarak belirlenmiş olmakla birlikte sıfatların kullanım sıklıkları ve dil öğretimindeki önceliklerinin yanında adların da sıklıkları ve dil öğretimindeki öncelikleri belirlenmiş olacaktır.

4. Türkiye Türkçesinin eşdizim sözlüğü için temel veriler derlenmiş olacaktır.

5. Ayrıca, Türkiye Türkçesinde sıfatlar, adlar, eşdizimlilik ve derlem dilbilim ile ilgili devam çalışmalarında önemli ölçütte veri yordanacak ve diğer araştırmacıların kullanımına sanal ortama sunulacaktır.

 

 

 

Özet - Amaç - Konu-Kapsam - Çalışma Takvimi - Proje Ekibi - İletişim
@Asistem

1711653498.8758